Mijn liberale visie op onderwijs
Vrienden, ik heb soms wel wat kritiek op het onderwijsbeleid in Vlaanderen. Terecht krijg ik van jullie de vraag hoe ik het als liberaal anders zou doen. Daarom pen ik hieronder graag even mijn visie neer op hoe het nu loopt, en hoe het beter moet.
Omdat onderwijs natuurlijk een breed beleidsveld is, en er veel is om over te schrijven, zal ik in de toekomst ook nog andere onderwerpen aansnijden via dit forum. Vandaag even over de kwaliteit van onderwijs en levenslang leren.
Deze week kwamen er opnieuw, voor de zoveelste keer, dramatische cijfers over de onderwijskwaliteit naar buiten. Deze keer ging het over de studenten die starten aan de lerarenopleiding: zij blijken slecht te scoren op basisvaardigheden zoals wiskunde en Frans.
Wat we hier vooral uit leren is dat het secundair onderwijs onvoldoende voorbereiding biedt op het hoger onderwijs, of zelfs op het volwassen leven van onze kinderen. Slimme leerkrachten geven slimme kinderen. De leerkrachten maken het onderwijs, dus hun opleiding is één van de hefbomen die leidt tot kwaliteitsvoller onderwijs.
Maar er is meer: ons onderwijsaanbod is te veel versnipperd. We hebben een brede visie op de volledige schoolloopbaan nodig, van 2 tot 18 jaar. De crèche bereidt niet voldoende voor op het kleuter, het lager onderwijs bereidt niet voldoende voor op het secundair, en ook de doorstroom naar hogere studies is een moeilijk te overbruggen kloof.
Het gevolg kennen we ondertussen allemaal: de onderwijskwaliteit en de leerprestaties van onze kinderen gaan erop achteruit. Dat is een vicieuze cirkel waar je moeilijk uit geraakt, want wie vandaag les krijgt, zal morgen misschien zelf lesgeven. Bovendien verzwakt het onze arbeidsmarkt en onze economie. Vandaag hebben we meer dan ooit nood aan brains, aan sterke en zelfredzame mensen die zich staande kunnen houden in een wereld die hoe langer hoe meer overspoeld wordt door artificiële intelligentie en concurrentie uit het buitenland. Ook ná het afstuderen.
In het verleden stelden we daarom mee de doelstelling om van levenslang leren de norm te maken. Wie een achterstand heeft opgelopen, of wie zich wil bijscholen, kan daarmee opnieuw stappen vooruit gaan zetten. Driewerf helaas: op een moment waar die doelstelling verre van bereikt is, snoeit de minister van onderwijs stevig in het volwassenenonderwijs. Onbegrijpelijk vind ik dat.
Mocht ik ons onderwijs van een wit blad mogen hertekenen (een wensdroom, ik weet het, maar utopieën zijn nodig om richting te geven aan de toekomst) zou ik in de eerste plaats die verkokering aanpakken. Want niet alleen kost de opsplitsing in netten, koepels en andere structuren handenvol geld; ze is ook niet in het belang van het kind.
Wat is dan wel in het belang van het kind? Eenvoudig: gelijke kansen creëren voor ieder kind, ongeacht waar je wiegje staat. Het onderwijs moet een kansenmachine zijn, vanaf je eerste woordjes tot aan je pensioen. Er moet een doorgaande lijn komen waar de lat hoog ligt voor ieder kind, maar er ook specifieke ondersteuning is waar nodig voor iedere levensfase. Geen harde breuklijnen tussen onderwijsinstellingen, geen gapende kloven tussen studiejaren, maar wel constante groeikansen en continue kennisvergaring.
En ja, ook volwassenen verdienen de kans verder te studeren, of om zich bij te scholen. Ik ben het eens met de minister dat de ‘folietjes’ eruit moeten, en dat er wel eens aan de boom mag geschud worden. Spijtig genoeg doet de minister meer dan aan de boom schudden, ze hakt gewoon de hele boom om. Mensen aan de slag krijgen én houden is prioriteit. Maar wat men nu doet is alle opleidingen over dezelfde kam scheren, alle opleidingen wegzetten als een hobbyprojectje. Dat is niet alleen respectloos naar leerkrachten toe, het is gewoon fout. Een opleiding Engels draagt wél bij aan een economie die meer en meer internationaal is. Je secundair diploma halen via avondonderwijs draagt wél bij aan een economie die steeds meer opgeleide mensen zoekt. Daarop besparen is compleet contraproductief.
Mijn liberale visie op hervormingen in het onderwijs is eenvoudig: haal het vet van de soep, zonder de hele kom in de gootsteen te kieperen. Onderwijs is het startpunt van een welvarende samenleving vol sterke schouders. Daar moeten we verstandig mee omspringen.
